Ηθική.

   
     Yπάρχει άραγε αυτό που λέμε ''καθολική ηθική''; Πώς μπορούμε να κρίνουμε αν ένας άνθρωπος είναι ηθικός ή όχι από την στιγμή που ο ορισμός για το τι είναι ηθικό έχει αλλάξει τόσο πολύ κατά την διάρκεια των χρόνων; Κρίνουμε τους άλλους συνεχώς, τους παρακολουθούμε από κοντά μήπως και κάνουν κάποιο λάθος - σύμφωνα με την δικιά μας ηθική πάντα!- και χαιρόμαστε όταν τελικά τους ''τσακώνουμε'' στα πράσα. Παλιότερα, όλη αυτή η κοινωνική κριτική ήταν κάτι δεδομένο και αποδεκτό. Τα τελευταία χρόνια, γίναμε ''πολιτισμένοι'' και ''ανοιχτοί σε όλα'', όμως μόνο επιφανειακά. Οι ψίθυροι συνεχίζονται, κρυμμένοι ανάμεσα στο σοβαρό και το αστείο, σε ένα ανεπαίσθητα ειρωνικό βλέμμα. Μικρά τεχνάσματα για να ξεγελάμε τους εαυτούς μας. Όχι, αυτή η νοοτροπία του Έλληνα δεν έφυγε ποτέ. Απλά πήρε άλλες μορφές, ίσως πιο ανώδυνες αλλά εξίσου επικίνδυνες.
    Κάποιοι υποστηρίζουν ότι και όμως, υπάρχει ένα είδος καθολικής ηθικής: το να μην κάνεις κάτι που θα βλάψει τον άλλον. Αυτό είναι κατακριτέο όχι μόνο από τους ανθρώπους μιας κοινωνίας αλλά και από τους φορείς της. Γιατί όμως κάποιος έβλαψε κάποιον άλλον; Μήπως για να αμυνθεί, μήπως έγινε κατά λάθος ; Να λοιπόν που ούτε αυτό είναι τόσο απλό. Στο Νηπιαγωγείο, από την αρχή της σχολικής χρονιάς πρέπει να δείχνουμε στα παιδιά με την κάθε ευκαιρία ότι δεν τιμωρούμε ανάλογα με το μέγεθος της ζημιάς αλλά ανάλογα με την πρόθεση. Τα παιδιά, που η σκέψη τους ακόμα είναι εγωκεντρική είναι δύσκολο να το καταλάβουν αυτό στην αρχή. Γιατί ναι, ο Γιαννάκης έσκισε μια μικρή γωνίτσα από το βιβλίο, όμως ήξερε τι έκανε. Η Αννούλα όμως ήθελε να πάρει το βιβλίο να το διαβάσει, κάπου είχε μπλεχτεί και σκίστηκε μια σελίδα χωρίς να το καταλάβει. Αν ρωτήσεις τα παιδιά ποιος πρέπει να τιμωρηθεί πιο πολύ, θα πουν ''η Αννούλα!''. Και αν τα ρωτήσεις ποια θα πρέπει να είναι η τιμωρία της θα σου πουν ''Να μην βγαίνει έξω τα διαλείμματα!'' ακόμα και ΄΄Να την διώξουμε από το σχολείο!''. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία είναι σκληρά, όμως δικαιολογούνται γιατί δεν ξέρουν. Εμείς πώς δικαιολογούμε τον εαυτό μας όταν κρίνουμε τόσο απερίσκεπτα;
    Δεν υπάρχει λοιπόν καθολική ηθική, ούτε καν για πράγματα που μας φαίνεται αυτονόητο πως πρέπει να τιμωρηθούν, πόσο μάλλον για θέματα που αφορούν το ίδιο το άτομο και δεν επηρεάζουν τους γύρω του. Ο καθένας έχει την δικιά του προσωπική ηθική που έχει διαμορφωθεί από την οικογένεια, την κοινωνία και γενικότερα τις εμπειρίες του ως άτομο. Κανένας δεν πρέπει να κρίνεται για τα πιστεύω του, ούτε να κρίνει τους άλλους που δεν πιστεύουν τα ίδια με αυτόν. Πρέπει να μάθουμε επιτέλους να μην επεμβαίνουμε σε προσωπικά θέματα άλλων και να τους αφήνουμε να κάνουν ό,τι θεωρούν αυτοί καλύτερο για τους εαυτούς τους, εφόσον δεν βλάπτουν κανέναν άλλον.
    Τελικά, για εμένα ανήθικος άνθρωπος είναι αυτός που κάνει δύο πράγματα. Πρώτον, αυτός που συνεχίζει να κάνει πράγματα που βλάπτουν τους άλλους μόνο και μόνο για δικιά του ευχαρίστηση. Εδώ, έχουμε το θέμα της πρόθεσης που ανέφερα και πιο πάνω. Δεύτερον, αυτός που ενώ φαινομενικά δεν φαίνεται να βλάπτει κανέναν με τις επιλογές του, συνεχίζει να κάνει μόνο αυτό που θεωρεί η ''κοινωνία'' ως ηθικό κάνοντας κακό στον ίδιο και απορρίπτοντας τον εαυτό του ως προσωπικότητα. Όλοι έχουμε περάσει από αυτήν την φάση που κάναμε ο,τι θεωρούσαν οι άλλοι ηθικό και καλό, πότε η οικογένειά μας και πότε οι φίλοι μας. Και αν αυτό δεν μας βλάπτει ως άτομα, καλά κάνουμε και συνεχίζουμε να το ακολουθούμε. Εγώ μιλάω για τις περιπτώσεις όπου ενήλικοι, συνεχίζουν να μένουν κολλημένοι σε καταστάσεις που τους κρατούν με δεμένα τα χέρια, μόνο και μόνο γιατί δεν έχουν την δύναμη να ''δραπετεύσουν'' από τα δεσμά που τους έχουν βάλει οι άλλοι. Αυτοί οι άνθρωποι είναι ανήθικοι, και είναι ανήθικοι ως προς τον εαυτό τους. Δεν τον αφήνουν να ωριμάσει και να μάθει να σκέφτεται μόνος του. Η σκέψη τους και οι ιδέες τους είναι σκέψεις και ιδέες άλλων.
    Πάντα όμως υπάρχει ελπίδα. Δεν μπορούμε να βάλουμε ταμπέλα σε κάποιον και να τον πούμε ''ανήθικο''. Μπορεί να είναι ανήθικος σε κάποια φάση της ζωής του σε έναν συγκεκριμένο τομέα. Αυτό δεν σημαίνει πως θα συνεχίζει να είναι έτσι για όλη του την ζωή. Οι άνθρωποι αλλάζουν, και όχι μόνο προς το χειρότερο. Ένα χέρι να απλωθεί χρειάζονται μόνο. Και θα ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.